شرایط بیمه بیکاری به منظور حمایت از افرادی که بهطور موقت و بدون اختیار خود بیکار شدهاند، طراحی شده است. با افزایش نرخ بیکاری و تعداد افرادی که شغل خود را از دست دادهاند، مسئله بیمه بیکاری به یکی از موضوعات مهم کشور تبدیل شده است.
طبق قانون بیمه بیکاری، تنها افرادی که بهطور غیرارادی بیکار شدهاند و آماده بازگشت به بازار کار هستند، میتوانند از مزایای بیمه بیکاری بهرهمند شوند؛ بنابراین کسانی که بدون اختیار خود اخراج شدهاند، مشمول این بیمه میشوند. لازم به ذکر است که بیمه بیکاری برای کسانی که در حوزههای آزاد فعالیت میکنند، اعمال نمیشود.
قانون جدید شرایط بیمه بیکاری:
برای استفاده از بیمه بیکاری، افراد باید دارای شرایط خاصی باشند که براساس قانون جدید بیمه بیکاری تعیین شده است. این قوانین معمولاً توسط سازمان تأمین اجتماعی یا مراجع مربوطه اعلام میشود. بهعنوان مثال، قوانین مربوط به بیمه بیکاری در ایران شامل ۱۴ ماده و ۲۱ تبصره است که در سال ۱۳۶۹ تصویب شده است.
براساس بخشنامه بیمه بیکاری، پرداخت حق بیمه باید به نسبت ۳ درصد از دستمزد بیمه شده توسط کارفرما انجام شود. میزان مستمری بیمه شده برابر با ۵۵ درصد از حقوق شخص در زمان اشتغال است. در صورتی که شخص بیکار سرپرست خانوار باشد، به ازای هر نفر تحت سرپرستی او، ۱۰ درصد به این مبلغ اضافه میشود. همچنین مبلغ مستمری نمیتواند کمتر از حداقل دستمزد سالانه تعیین شده باشد.
طبق قانون جدید بیمه بیکاری، برای اولین بار بیمه بیکاری برای مربیان و مدرسان نیز در نظر گرفته شده است. دولت به دلیل بیکاری بسیاری از مربیان و مدرسان در دوران کرونا به دنبال حمایت از این افراد بود و تفاهمنامهای با بیمه معلم امضا شد که مربیان و مدرسان فدراسیون ورزشهای همگانی را تحت پوشش بیمه بیکاری قرار میدهد.
شرایط دریافت بیمه بیکاری:
اطلاع از شرایط دریافت بیمه بیکاری ضروری است تا افراد بتوانند از حقوق خود بهرهمند شوند. شرایط دریافت بیمه بیکاری شامل موارد زیر است:
مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی بودن
داشتن تابعیت ایران
عدم دریافت مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی
داشتن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه
فعالیت نکردن بهعنوان صاحب حرفه یا متخصص آزاد
اخراج غیرارادی از محل کار
داشتن حداقل یک سال قرارداد کار با پرداخت حق بیمه
داشتن کارت پایان خدمت یا گواهی اشتغال به تحصیل (برای آقایان)
بخشنامه بیمه بیکاری:
در ایران، بیمه بیکاری تحت نظر سازمان تأمین اجتماعی اجرا میشود و شامل موارد زیر است:
شرایط دریافت بیمه بیکاری: کارگران مشمول قانون کار که بدون میل و اراده بیکار شدهاند و حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه دارند، میتوانند از بیمه بیکاری بهرهمند شوند.
میزان و مدت پرداخت: میزان بیمه بیکاری براساس میانگین حقوق و مزایای فرد در آخرین سه ماه اشتغال تعیین میشود و مدت زمان پرداخت آن به سابقه پرداخت بیمه فرد بستگی دارد. حداکثر مدت پرداخت برای افراد مجرد ۳۶ ماه و برای متاهلان ۵۰ ماه است.
وظایف کارفرما و کارگر: کارفرما موظف است در صورت اخراج کارگر، مراتب را به سازمان تامین اجتماعی اطلاع دهد. کارگر نیز باید ظرف مدت ۳۰ روز از بیکاری خود به اداره کار محل سکونت خود مراجعه و درخواست بیمه بیکاری را ثبت کند.
آموزش و بازآموزی: بیکارانی که از شرایط بیمه بیکاری استفاده میکنند، در دورههای آموزشی فنی و حرفهای شرکت میکنند تا مهارتهای جدیدی کسب کنند.
وظیفه سازمان: سازمان تأمین اجتماعی موظف است حسابهای مربوط به درآمدهای حق بیمه بیکاری و پرداختهای مقرری بیمه بیکاری را بهطور جداگانه نگهداری و گزارش عملکرد مالی سالانه خود را به مراجع مربوطه ارائه دهد.
محدودیتها: افرادی که به میل خود استعفا دادهاند یا به دلایل انضباطی اخراج شدهاند، مشمول بیمه بیکاری نمیشوند.
بیمه بیکاری به چه کسانی تعلق نمیگیرد؟
بیمه بیکاری به برخی از افراد تعلق نمیگیرد، از جمله:
اتباع خارجی
صاحبان مشاغل آزاد
بازنشستگان
از کارافتادگان کلی
بیمهشدگان اختیاری
کارگران کارگاههای خانوادگی
هیچ محدودیتی برای تعداد بارهای استفاده از بیمه بیکاری وجود ندارد و فاصلهای بین دورههای استفاده نیز تعیین نشده است.
عواقب دریافت بیمه بیکاری:
دریافت بیمه بیکاری تأثیری بر سابقه بیمه افراد ندارد، اما میتواند بر مقدار مستمری و حقوق بازنشستگی اثر بگذارد. محاسبه مستمری بازنشستگی براساس پرداخت حق بیمه در دو سال آخر اشتغال انجام میشود. در صورت عدم دریافت بیمه بیکاری در این دوره، تأثیری بر حقوق بازنشستگی نخواهد داشت.